Üç (3) ,en küçük tek asal sayı ve en küçüklerimiz için yazıyorum bugün . Hegel' ve sonrası Marx'ın Tez, Antitez ve Sentez diyalektiği, ikilikten üçlülük yaratır., İkiliklerden üçlük çıkacak bugün şapkadan. kimi sınıflamalara istinaden ekonomi, eğitim ,sağlık üçüncül ekonomik faaliyetlerden kabul edilmekte.Her biri incelikli ve çocuklar açısından ,The child’s best interest yani çocuk üstün yararı bakımından önemli alanlar.Biz de kamu denetçiliği alanına değinen ombudsmanı konu edinen üçleme yazımızın ilk bölümünü derinlere inmeden yüzey üzerinden böyle yazalım lodosun ardından gelen karakışın tam anlamıyla şehrin kapısından girip karın iki kıtayı bağlayan İstanbul'a ve dahi yurdumuza düştüğü ve yükseklerde kendini gösterdiği günde .Takvimler yirmi üç Kasım 'ı gösteriyor eski dildeki adıyla Teşrin-i Sânî.
Dünya Çocuk hakları gününü geride bıraktık,20 Kasım 2024 Dünya Çocuk Hakları Günü" idi (2o Kasım 1989'den beri BM ) ve üzerinden sadece üç gün geçti ve şu üç günlük dünyada küresel olarak tam olarak dünyanın en kırılgan en biricik en narin küçüklerimize , çocuklarımıza sahip çıkabiliyor muyuz ya da haklarını koruyabiliyor musunuz sorusundan, tam not almamız gerekmez miydi .? Hak temelli yaklaşımların gerisine düşmüş sebeplerden mütevellit gelir dağılımındaki eşitsizlik ve adaletsizliklerden kaynaklı üç aşağı beş yukarı belli farklılık ve sorunlar olsa bile ; fiziksel,psikolojik veya cinsel istismar ve sömürüye maruz kalan tek bir çocuk olmamalıydı yeryüzünde.Sevgisizlik ,ilgisizlik,İhmal ,şiddet, savaş ve istismardan korunmuş ,kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlerinden mahrum bırakılmadan büyüyen çocukları düşlemek çok mu ütopik? Neden bugünün küçükleri yarının büyükleri olmak yerine , ya bugünden büyükleri olsunlar ya da yarınlarında hala çocuk kalsın ki ? Kalmasınlar elbet .Obur Dünyalılar üç maymunu oynamayı bıraktığında , asimetrik bilgilerin manipülatif çarpıtmaların gölgesinde açgözlülük ve kötülükler büyütülmediğinde ve doğrusal olmayan üç noktadan geçen çember denklemini çözdüğünde atık çocuk hakları konuşmaya gerek kalmayacak. Zira çocuk hakları , zaten çoktan çözülmüş bir problem olması hasebiyle , mevzuu edilecek bir konu bile olmayacak .Çünkü o zaman dünya üzerinde kayıp çocuklarını üç vakte kadar bulunsun diye üç boyutlu algı belleğine meydan okur gibi üç harflileri çağırarak arayanlar silinecek yeryüzünden , üç kuruşa evlat satanlar olmayacak , çocuk cansız bedenleri aranmak için nehir dere debisi,seviyesi düşürülmeyecek, üçüncü sayfa haberleri ile çocuğunu üzenlere de çoktan veda etmiş olacağız . Çocuk hakları özelinde üç noktadan geçen çember denkleminin metaforik sırrını ve analitik düzlemdeki anlamını daha sonrasına bırakıyorum. Ama kulaklara kar suyu kaçırayım güzel çocuklar bırakırsak dünden bugüne ve dünyalıların üçüncü gözünü açarsak , üçüncü dünya savaşı çıkar mı diye endişelenip konuşmamıza gerek kalmaz .
. “…daha erken yaşta reşit olma durumu hariç, on sekiz yaşına kadar her insan çocuk sayılır”. Bunlar benim sözlerim değil ,irleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşmenin birinci maddesinin meali . Dünya üzerinde hala feodal yapılar içinde değersiz kalan ya da savaşlarda ,yokluklarda ,sevgisizlik de yıpranmış çocukların haklarına dair konuşmak ya da yazmak dünyanın belki de en zor konusu .Hele bunun çocuğa karşı işkence,istismar ya da çocuk cinayetleri boyutunu düşününce. Ortaçağ ardından gelen coğrafi keşifler aydınlanma dönemi sonrasına kadar çocukların oyuncakları bile yoktu doğru dürüst ama insanlığın elinde bu kadar oyuncak haline gelmişler miydi muamma . -Teknolojik ilerleme ve endüstrileşme oyuncakları çeşitlendirdi fakat çocuk emeğinin sömürülmesi başlı başına dramatik bir unsur haline geldi. Hatta bu sepele çocuklar hayatlarını kaybetmek ya da sağlıksız hale gelmekle kalmayıp eğitimden de yoksun kaldılar. Bazı beş para etmez zihinler, üç kuruşa muhtaç geleceklere mahkum etiler sırf eğitimleri eksik diye çocukları . Endüstri Devrimi sonrası çocukların maruz kaldıkları sosyo ekonomik, sağlık ve eğitim vb büyüyen meseleler 20. yüzyıl, çocuk haklarının önemini daha da büyüttü.
Çocuk Ombudsmanı, bir toplumda çocukların haklarını ve refahını savunmada kritik bir rol oynar. CLC 360 OMBUDSMAN ÇOCUK programları ve çalıştayları, çeşitli bakış açılarını keşfetmeyi ve bir Çocuk Ombudsmanın mekanizmasının varlığının önemine dair , iyi gerekçelendirilmiş kısa kapsamlı bir analizini sunmayı amaçlamaktadır. Bu programlar Çocuk Ombudsmanının rolüyle ilgili olası gelecekteki gelişmeleri ele alırken dünyada daha da yaygınlaşması temennisine istinaden çalışırlar ve bugün gazete köşeme de konu haline getirdiğim bir mevzuu olmuştur.
Birçok ülkede, çocuk ombudsman ofisleri Çocuk haklarının bağımsız savunucuları olarak faaliyet göstermek üzere kurulmuştur. Bu ofisler, çocukların istismardan, ihmalden ve sömürüden korunmasını ve onları etkileyen kararlarda seslerinin duyulmasını sağlamak için çalışır. Çocuk ombudsmanı kavramı, ilk çocuk refahının ortaya çıktığı 19. yüzyılın sonlarına kadar uzanmaktadır. Avrupa'da çocukları emek sömürüsünden ve diğer istismar türlerinden korumak için kurumlar kuruldu.Çocuk Ombudsmanı kavramı, 1809'da İsveç'te ilk Ombudsman'ın kurulmasına kadar uzanmaktadır. Ombudsman'ın kökeni İskandinavya 'ya dayanır. Günümüzde hem yetişkin hem de çocuk ombudsmanı ekseriya İskandinav ve Avrupa'ya özgü bir olgu olmasına ya da nitelenmesine rağmen, Dünyanın farklı bölgelerinde de bulunmaktadır. Örneğin Bangladeş , Bosna Hersek,Avustralya,Yeni Zelanda,Kore , Nikaragua,Kanada ,Peru,Rusya ve daha pek çok yerde var ve kurumların çoğu European Network of Ombudsperson for Children yani Avrupa Çocuk Ombudsmanları Ağı'na (ENOC) aittir. Ayrıca, 2006'da kurulan Children's Rights Ombudspersons' Network in South and Eastern Europe -Güney ve Doğu Avrupa Çocuk Hakları Ombudsmanları Ağı (CRONSEE) ve ilk kez 2005'te toplanan British and Irish Network of Ombudsmen and Children's Commissioners (BINOCC), yani İngiliz ve İrlanda Ombudsmanları ve Çocuk Komiserleri Ağı (BINOCC) gibi alt bölgesel ağlar da vardır.
Bu arada direk olarak çocuk çözelinde olmayan ama bu ağlar açısından temel yapıyı anlamak açısından başka ağları da bilmek de fayda var. Sadece br kaç örnek verecek olursak . önceki adıyla ICC- International Coordinating Committee for NHRIs/ UİHK’ler için Uluslararası Koordinasyon Komitesi), dünyanın her yerinden UİHK’lerin oluşturduğu uluslararası bir oluşum olan ve Birleşmiş Milletler tarafından tanınan Cenevre genel merkezli ,dünya çapındaki en büyük insan hakları ağlarından biri Ulusal İnsan Hakları Kurumları Küresel Ağı (GANHRI-Global Alliance of National Human Rights Institutions adını da anmadan geçmeyelim. 110'dan fazla NHRI'yi, üyelerini ve tüm bölgelerdeki personelini temsil eden GANHRI, dünya çapındaki en büyük insan hakları ağlarından biridir. 1991 yılında “insan haklarının korunması ve güclendirilmesi için ulusal kurumlar” konusunda uluslararası bir çalıştay düzenlenerek UİHK’lerin statüsünün çerçevesi oluşturulmuş, 1993 Viyana İnsan Hakları Konferansı’nda da bu çerçeve, Paris Prensipleri adı altında kabul edilmiştir. 20 Aralık 1993’te BM Genel Kurulunda kabul edilen Paris Prensipleri, “ulusal kurumlar” olarak da anılan ulusal insan hakları kurumlarının taşıması gereken niteliklere dair çerçeveyi belirleyen temel bir metindir.Yine lusal İnsan Hakları Kurumları Avrupa Ağı (ENNHRI) adını da anmak gerek.
İlk çocuk ombudsmanı de Norveç'te 1981 yılında kuruldu. Bu tür kurumların oluşturulması Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi ve 1990'dan itibaren Avrupa Konseyi tarafından desteklendi.Takvimler 1993 yılına ilerlediğinde İsveç Çocuk Ombudsmanı (The Ombudsman For Children in Sweden), 1994'te Danimarka Çocuk Hakları Konseyi (Danish Council For Children’s Rights) ,1995 te İzlanda Çocuk Ombudsmanı (The Ombudsman For Children)çıkıyor arenaya. Bazılarını sıralasak kronolojide tamamı olmamakla birlikte yıllara ve ülkelere göre görünüm şöyle çıkabilir. Belçika Belçika Çocuk Hakları Komiseri (Children Rights Commissioner) 1997 Polonya Çocuk Ombudsmanı (The Ombudsman For Children) 2000 Luxemburg Çocuk Hakları Ombuds Komitesi (Ombuds-Committee For The Rights Of The Children) 2002 Birleşik Krallık Galler Çocuk Komiseri (Children’s Commissioner For Wales) 2001 Kuzey İrlanda Çocuk ve Gençlik Komiseri (Northern Ireland Commissioner For Children and Young People) 2003 İngiltere Çocuk Komiseri (Children’s Commissioner For England) 2004 İskoçya Çocuk ve Gençlik Komiseri (Children and Young People’s Commissioner Scotland) Malta Çocuk Komiseri Ofisi (Commissioner For Children Office) 2003 İrlanda Çocuk Ombudsmanı (Ombudsman For Children) 2004 Finlandiya Finlandiya Çocuk Ombudsmanı (Ombudsman For Children in Finland) 2004 Litvanya Haklar Ombudsman Ofisi (Office Of The Ombudsperson For Rights) 2007 Kıbrıs Rum Kesimi Kıbrıs Rum Kesimi Çocuk Haklarının Korunması Komiseri (The Cypriot Commissioner For The Protection of Children Rights) 2007 Sırp Cumhuriyeti Çocuk Ombudsmanı (Ombudsman For Children) 2008 İtalya Çocuk ve Yetişkinler Bağımsız Otoritesi (İndependent Authority For Children and Adolescents) 2011 Hollanda Çocuk Ombudsmanı (De Kinder Ombudsman) 2011 Avustralya 2015, Slovakya Çocuk Komiseri (Commissioner For Children) 2015 ,Hırvatistan Çocuk Ombudsmanı (Ombudsman For Children) 2017
Ombudsmanlar başlangıçta vatandaşların hükümet yetkililerine karşı şikayetlerini araştırmak için atanıyordu, ancak zamanla çocuk haklarının korunması da dahil olmak üzere çeşitli sektörlerin denetimini içerecek şekilde geliştii.. Çocuk Ombudsmanı fikri, özellikle çocuk haklarını desteklemeye ve korumaya odaklanan bağımsız bir savunucuya duyulan ihtiyaca yanıt olarak ortaya çıktı. Günümüzde, çocuk ombudsman ofisleri dünyanın birçok ülkesinde, farklı yetki ve sorumluluk derecelerine sahip şekilde bulunmakta.Düzgün çalışan bir çocuk ombudsmanı,çocuk hakları genelinde ve savunmasız konumdaki çocuklar özelinde arttan farkındalıkta ve çocukların istismar ve sömürüden daha iyi korunmasında etkili olduğuna inandığım bir kamu otoritesi.
Çocuk Ombudsmanlığı tarihindeki önemli figürlerien biri, 1994'ten 2002'ye kadar İsveç'teki ilk Çocuk Ombudsmanı olarak görev yapan , 2006'dan 2012'ye kadar Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri olarak görev icra eden İsveçli diplomat ve insan hakları aktivisti , 1977'de, Uluslararası Af Örgütü adına Nobel Barış Ödülü'nü almış olan avukat Thomas Hammarberg'dir. Uluslararası yardım örgütü Save the Children'ın İsveç'teki temsilciliğinde ve Uluslararası Olof Palme Merkezi'nde, ayrıca Birleşmiş Milletler İnsan Haklan Özel Temsilcisi olarak Kamboçya'da görev icra etmiş Hammarberg'in çalışmaları, dünyanın diğer ülkelerinde Çocuk Ombudsmanlığı ofislerinin kurulmasının temelini oluşturmuştur. Çocuk Ombudsmanı alanına katkıda bulunanlardan biri de 2003'ten 2015'e kadar İrlanda'nın ilk Çocuk Ombudsmanı olarak görev yapan Margaret Tuite'dir. Tuite'nin çalışmaları İrlanda'da çocuk haklarını desteklemeye ve çocukların karar alma süreçlerinde seslerinin duyulmasını sağlamaya odaklanmıştır. Onun çabaları İrlanda'da çocukların korunması ve refahında önemli iyileştirmelere yol açmıştır. Çocuk hakları savunuculuğu ve çocukların karar alma süreçlerinde söz sahibi olmasını sağlamaya olan bağlılığı, Çocuk Ombudsmanlığı alanında kalıcı bir etki yaratmıştır.
Türkiye'de Ombudsmanlık faaliyetleri Kamu Denetçiliği Kurumu şemsiyesi altında çocuk özelinde yürütülmektedir. Daha gerilere gidersek Öncelikle çocuk hakları özelinde daha ombusman konuşulmazkenDoktor ("Bay Doktor") veya Stary Doktor ("Yaşlı Doktor") olarak bilinen Polonyalı Yahudi bir çocuk doktoru, eğitimci, çocuk yazarı ve pedagog olan Janusz Korczak, yani Henryk Goldszmit'in (22 Temmuz 1878 veya 1879 - 1942) den bahsetmeliyiz.Zira 1919'da bir çocuk anayasası taslağı hazırlayan erken dönem çocuk hakları savunucusuydu.kanaat önderleri açısından Korczak'ın yazılarını farklı kılan şey, dünyaya ilişkin analizinin bir çocuğun merceğinden algılanmasıin sağlanması olmuş 1978'de Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi fikrini ortaya atanın da kendisi olduğunu söylemeliyiz .The child’s best interest çocuğun üstün yararaı best interest ilkesdine dayanır ve o bu kavramın da mimarıdr.En iyi çıkar ilkesi, BM Çocuk Hakları Sözleşmesi taslak halindeyken kendi başına yeni bir şey değildi. Aslında, bir dizi başka uluslararası insan hakları belgesine dahil edildi, en dikkat çekenleri 1959 Çocuk Hakları Bildirgesi ve 1979 Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılmasına Dair Sözleşme'dir. Janusz Korczak'ın çocuğun saygı görme hakkı hakkındaki kitabı da mevcut. Dünya üzerinde " daha saygıya gelene kadar , neler neler var" dediğinizi duyar gibiyim , hatırlatayım bu kitap yaklaşık bir asır once yazıldı .Dünya üzerinde çocukların sordukları sorularını yanıtlamayan, onlarla diyalog kurmayan ve çocuklardan gelşebilecek eleştirel yorumlara açık olmayan , herhangi bir karra sürecinde şayet onun da ilgisi olan bir konu ise fikrini hissiyatını sormayan o kadar çok ebeveyn var ki...
Bir toplumda Çocuk Ombudsmanının olmasının etkisi anlamında düşündüğümüzde devletler düzeyine bakarsak , hükümetler, çocuklar için özel bir savunucu sağlayarak çocuk haklarının korunmasını ve teşvik edilmesini sağlayabilir. Çocuk Ombudsmanları ayrıca hükümetleri ve diğer kurumları çocuklarla ilgili eylemlerinden sorumlu tutmada önemli bir rol oynarlar. Şikayetleri araştırırlar, politika değişiklikleri için önerilerde bulunurlar ve toplumdaki çocukları etkileyen konular hakkında farkındalık yaratırlar. Genel olarak, Çocuk Ombudsmanları çocukların gelişebileceği ve tam potansiyellerine ulaşabileceği daha çocuk dostu bir ortam yaratmaya yardımcı olur. Olumlu bir bakış açısından, bir Çocuk Ombudsmanı'na sahip olmak çocuk hakları konusunda farkındalığın artmasına ve toplumdaki çocuklar için daha iyi sonuçlara yol açabilir..çocuklara adaletli,vicdanlı, istikrarlı ,samimi ve sevgi dolu bir yuva sağlamak, eğitimlerini kolaylaştırmak ya da onları bir müşkülatttan korumak için ihtiyaç duydukları tavsiye, destek ve bilgiye erişim yapılabilecek ne varsa bu konuda destek olmak söz konusu ise çocuk ombudsmanı etkili olabilir. Çocuk Ombudsmanı Ofisleri 18 yaş altı çocukların ve gençlerin haklarını ve refahını desteklemek için ülke ve bölgelerindeki okullar, yerel yönetimler, kamu kuruluşlarından çocukların aldıkları hizmetler hakkında çocuklar tarafından veya çocuklar adına yapılan şikayetleri de araştırırlar .Çocuk İşçiliğiyle Mücadele alanında da ombudsman çözüm üretebilir. Çocuğa bakım veya gözetim sağlayıcılarından birinin yaptığı haksız davranış ya da eylem açısından memnun değilseniz çocuk ombudsman'a şikayette bulunabilmek mümkündür. Ombudsman'ın birincil görevi, hükümet kurumlarına karşı yapılan şikayetleri araştırmaktır, ancak başka ilave sorumlulukları da üstlenebilir .çocuklarla irtibatlı yani çocukları ilgilendiren bir konuda kamu sektörü kurumları tarafından adil bir şekilde muamele görme hakkı ihlalinde çocuk ombudsmanlığı devreye girebilir.Okul öncesi veya okul çağındaki çocuklara yönelik saldırı ve şiddet raporlarını uygun şekilde soruşturmadığı için bir kuruma yönelik şikayet, ombudsmanın konusu haline gelebilir. Çocukların güvenliği ve üstün yararı bakımından çeşitli raporların kapsamlı bir şekilde araştırılması talebinde bulunulabilir..Hükümet kurumu,eyalet,kent,şehir, ilçe veya bölge konseyi,il ya da ilçe sağlık kurulu, valilik, belediye, karakol,itfaiye öğretim kurumu,okul kurulu hepsi ombudsmanın alanına girebilir. Ombudsman, resmi bilgi talepleri de dahil olmak üzere kamu sektörü kuruluşlarının idari davranışlarıyla ilgili şikayetleri ele alır ve bunları araştırır.yetişkinler olduğu gibi çocuklar da ombudsmana usulünce başvurabilir.
Yoksulluk, akıl hastalığı, aile içi şiddet ve madde bağımlılığı gibi faktörler çocuk öldürmenin trajik olgusunu tetikte tutan noktalardan sadece bazıları ..Çocuk öldürmeyi önleme ve failleri sorumlu tutma çabaları dünya genelinde son yıllarda yoğunlaştı; hükümetler daha katı yasalar çıkardı, topluluklar farkındalık yaratmak için harekete geçti ve bireyler bu iğrenç suça karşı seslerini yükseltti. Çocuk ombudsmanı ve çocuk öldürme alanında çocuk savunucuları, kanun koyucular, kolluk kuvvetleri görevlileri, psikologlar, sosyal hizmet görevlileri ve toplum aktivistleri çocukları korumak, çocuk öldürmeyi önlemek ve faillerin adalete teslim edilmesini sağlamak yolunda sürece olumlu yönde katkıda bulunabiliyorlar. Bu alanda bazı önemli isimler arasında çocuk hakları aktivisti Malala Yousafzai, Nobel Barış Ödülü sahibi Kailash Satyarthi, çocuk psikoloğu Dr. Bruce D. Perry ve çocuk refahı savunucusu Marian Wright Edelman ve daha niceleri var.
Çocukların haklarını ve ihtiyaçlarını savunarak, bir çocuk ombudsmanı çocukların doğal afet sonrasında iyileşme ve gelişim sağlamaya yardımcı olabilir Doğal bir afet yaşandığında, herkes için, özellikle de çocuklar için korkutucu ve kafa karıştırıcı bir zaman olabilir. Kriz zamanlarında, çocukların haklarını savunabilecek ve ihtiyaçlarının karşılanacağından emin olabilecek birine sahip olmak ve o kişiyi yanıbaşlarında bulmak önemlidir. İşte tam bu noktada bir çocuk ombudsmanı önemli bir rol oynayabilir.Bir deprem durumunda, bir çocuk ombudsmanı çocukların yiyecek, su, barınak ve tıbbi bakım gibi temel ihtiyaçlara erişimini sağlamaya yardımcı olabilir. Ayrıca çocukların zarardan güvende olmasını ve duygusal ve psikolojik ihtiyaçlarının karşılanmasını sağlamak için çalışabilirler. Bir depremin ardından çocuklar korkmuş, kafası karışık ve bunalmış hissedebilirler.Bir çocuk ombudsmanı, bu zor zamanlarda çocuklara bir istikrar ve destek duygusu sağlayabilir. Çocukların endişelerini dinleyebilir, bilgi ve rehberlik sağlayabilir ve onları depremin sonrasıyla başa çıkmak için ihtiyaç duydukları kaynaklarla çocukları buluşturmak mümkündür. Ek olarak, bir çocuk ombudsmanı çocukların seslerinin duyulmasını ve karar alma sürecinde haklarının saygı görmesini sağlamak için de çalışabilir. Uzun vadede çocuklara fayda sağlayacak politikalar ve programlar için savunuculuk yapabilirler ve hükümet yetkilileri, yardım kuruluşları ve diğer paydaşlarla yapılan görüşmelerde çocukların sesi olabilirler.
Çocuk Ombudsmanı, çocuklara fayda sağlayan politika ve uygulamalarda değişiklikler için savunuculuk yapabilir ve onları etkileyen konularda seslerinin duyulmasını sağlayabilir. Ayrıca, Çocuk Ombudsmanı, istismar, ihmal veya ayrımcılık gibi sorunlar yaşayan çocuklara destek ve rehberlik sağlayabilir. Ancak, bir Çocuk Ombudsmanı'na sahip olmanın potansiyel riskli alanları olduğunu da unutmamak gerek. çocuğa fayda sunacağım derken Ombudsman bünyesinde çalışan yetkisiz ve yetersizle hatta kötü niyetli biri yüzünden tam aksi istikamete de yönelmek mümkün bu nedenle tedbirli olunmalıdır. Ombudsman bünyesinde çalışan yetersiz ya da iyi niyetli olmayan birisi ya da ekip çocuğa fayda yerine zarar getirebilir. Bazı eleştirmenler, Çocuk Ombudsmanlarının her zaman çocukları etkileyen sistemsel sorunları etkili bir şekilde ele almak için kaynaklara veya yetkiye sahip olmayabileceğini savunmaktadır. Bunlara ilaveten kürsele çapta yetkililerin hükümet yetkilileri tarafından atanırlarsa, Çocuk Ombudsmanlarının bağımsızlığı ve tarafsızlığı konusunda endişeler de dile getirilmektedir. Sonuç olarak, bir Çocuk Ombudsmanının rolü, bir toplum içinde çocuk haklarını ve refahını savunmada çok önemlidir. burada kaynakların seçimi ve yönetilmesi ve CLC 360 gibi metodik eğitim öğrenme çalışmaları içinde önem arz etmektedir.
Çiğdem Yorgancıoğlu
23.Kasım 2024
Ekonomist ,Adli Psikoloji Uzmanı ,Öğrenci Koçu,Mentor