Geometri 

1936 yılının sonbaharında Süreyya Anderiman ve Agop Dilaçar, Beyoğlu'ndaki Haşet  (Hachette) Kitabevi'ne giderler ve birtakım Fransızca yazılmış geometri kitapları alırlar. 

Kitaplar gelince uzmanlarla beraber gözden geçirilir ve ilk çalışmalara başlanır. 

Kış ayları boyunca üzerinde çalışılan kitap Kültür Bakanlığı tarafından 1937 yılında yayımlanır. 

Kitapta, yazarı tarafından Arapça ve Farsça kökenli bazı geometri terimlerine; boyut, uzay, yüzey, düzey, çap, yarıçap, kesek, kesit, yay, çember, teğet, açı, açıortay, içters açı, dışters açı, taban, eğik, kırık, çekül, yatay, düşey, dikey, yöndeş, konum, üçgen, dörtgen, beşgen, çokgen, köşegen, eşkenar, ikizkenar, paralelkenar, yanal, yamuk, artı, eksi, çarpı, bölü, eşit, toplam, oran, orantı, türev, alan, varsayı, gerekçe (dikkat ederseniz sene 1937 ve kullanılan dil eski Türkçe değil)gibi günümüzde hâlâ kullanılan Türkçe karşılıklar kullanılır. 

Kitabın kapağında sadece "Geometri öğretenlerle, bu konuda kitap yazacaklara kılavuz olarak Kültür Bakanlığı’nca neşredilmiştir" şeklinde bir not düşülmüştür.

Malumunuz Osmanlı döneminde üçgene müselles, alana Mesaha-i sathiye, dik açıya zaviye-i kaime, yüksekliğe kaide irtifaı deniliyordu. 

Üçgenin alanı için "Üçgenin alanı taban uzunluğu ile yüksekliğinin çarpımının yarısına eşittir"in yerine, "Bir müsellesin mesaha-i sathiyesi, kaidesinin irtifaına hâsıl-ı zarbinin nısfına müsavidir" tanımı kullanılırken, öğrenciler tarafından daha iyi anlaşılması için yukarıda da belirtilen Türkçe isimler sözkonusu kitapta yer aldı. 

Geometri kitabı, ilk defa ve Türkçe geometri terimleri kullanılarak 1936 yılının sonunda 44 sayfa olarak yayınlandı.  

Anlaşılması zor olan Osmanlıca'nın ki içinde Arapça, Farsça, İtalyanca, Fransızca ve eski Yunanca gibi dillerden geçen birçok kelime vardı, ayrıca bugünden farkı, Arap alfabesiyle yazılması ama Arap alfabesi de olmadığı gerçeğiydi.

Yazar o kadar ileri görüşlüydü ki, bu diller yerine ülkenin geleceği kendilerine emanet edilen minik dimağların daha iyi anlamaları için Osmanlıca yerine Türkçe deyimler kullanarak hazırladı Geometri kitabını. 

Peki kimdi bu yazar ? 

57 yıllık ömrüne 11 savaş, 24 madalya, 7 nişan, 13 kitap, 1 ülke ve milyonlarca özgür insan sığdıran büyük bir asker, siyaset ve devlet adamı olan, 

Gazi Mustafa Kemal Atatürk'tü. 

Cumhuriyet Bayramınız kutlu olsun. 

 
 NOT : Süreyya Anderiman ve Agop Dilaçar Atatürk'ün o dönem Özel Kalem Müdürleri... 
Geometri kitabı Dolmabahçe Sarayı'nda yazılmıştır. 

macit.soydan@gmail.com